Miras bırakanın ölüme bağlı tasarrufu
Miras bırakan saklı payların dışında kalan miktarlar için ölüme bağlı tasarruflar yapabilir. Yaptığı tasarruflar saklı payları ihlal ederse, tenkise tabi kazandırmalar olarak kabul edilir.
Kimler saklı paylı mirasçılardır? Hangi mirasçıların saklı pay oranları ne kadardır? Saklı pay oranını nasıl hesaplarım? Tasarruf nisabı nedir? Tasarruf nisabı nasıl hesaplanır? Tenkise tabi kazandırmalar nelerdir? Tereke aktifi nedir? Net tereke nedir, nasıl hesaplanır?
Miras bırakanın yaptığı ölüme bağlı tasarruflar tasarruf nisabını aşıyorsa saklı payları tasarruf edilmiş olan mirasçılar tenkis talep edebilir?
Tasarruf nisabı nasıl hesaplanır?
Tasarruf nisabına rakamsal değer biçilmesi gerekmektedir. Öcelikle terekenin değeri tespit edilir. Terekenin tespiti için ölüm anındaki mevcudiyet yeterli değildir. Bu sebepler öncelikle nelerin tenkise tabi olduğu belirlenmeli ve tereke hesabında dikkate alınmalıdır. Sadece ölüme bağlı tasarruflar değil, bazı sağlararası kazandrmalar da tenkise tabi olabilmektedir. Tenkis edilecek olan işlemler hükümsüzleşmektedir. Burada her iki kazandırmanın da ortak özelliği karşılıksız yapılmış olmalarıdır. İvazlı olarak yapılan kazandırmalar terekede eksilmeye sebep olmayacağı için tenkise tabi olmazlar.
Tereke Aktifinin Hesaplanması
Terekedeki mal varlığına mirasın açıldığı an itibariyle değer biçilir. Ölüme bağlı tasarruflar henüz terekeden çıkmamış olduğu için tereke aktifinin içinde yer almaktadır. Tenkise tabi olan yani ivazsız yapılmış olan sağlararası kazandırmalar ise terekeden çıkmış olduğu için yapılan bu tasarruf değerinin terekeye eklenerek tereke aktifinin bulunması gerekir.
Örneğin; miras bırakan A vefat ettiği tarihte bankada 50.000 TL parası, 150.000 TL değerinde de arabası mevcut. Miras bırakan A vefat etmeden önce çok sevdiği bir dostuna, vefat etmeden 1 yıl önce karşılıksız olarak 100.000 TL değerinde bir tablo hediye etmiş olsun. Miras bırakanın vasiyetname ile de 150.000 TL değerinde arabasını bir süredir beraber yaşamakta olduğu hayat arkadaşına bırakmış olduğunu kabul edelim. Miras bırakan A’nın mirasçılarının saklı paylarının ihlal edilip edilmediğinin tespiti için öncelikle tereke aktifinin hesaplanması gerekecektir. Hali hazırda terkede 50.000 TL para ve 150.000 TL değerinde araba mevcuttur. Ölüme bağlı tasarrufa konu olan araba henüz terekeden çıkmamıştır. Ancak mirasın açılmasından 1 yıl evvel bağışlanmış olan 100.000 TL değerindeki tablo sağlararası kazandırmaya konu olmuştur ve terekeden çıkmıştır. Bu sebeple terekede bulunan 200.000 TL’ye 100.000 TL (tablonun değeri) de eklenerek tasarruf nisabı hesaplanmalıdır.
Öncelikle, sağ kalan eşin mal rejimi tasfiye edilir, sağ kalan eşe borcu varsa tasfiye edilir. Sağ kalan eşin ölen eşe borcu varsa katılma alacağı olarak terekeye eklenir. Ardından TMK 507/2 uyarınca terekeden indirilmesi gerekenler indirilir ve net tereke bulunur. TMK 507/2 çıkarılması egerken kalemleri saymıştır. Miras bırakanın tüm borçları, Cenaze giderleri, Terekenin mühürlenmesi ve yazımı için gereken tüm masraflar, Miras bırakan ile birlikte yaşayan ve onun tarafından bakılan kişinin 3 aylık bakım gideri tereke aktifinden tereke borcu olarak indirilir.
Denkleştirmeye tabi kazandırmalar terekeye eklenir
Denkleştirmeye tabi kazandırmalar TMK 669 da sayılmıştır. Denkleştirmeye tabi kazandırmalar sağlararası işlemin tasarruf nisabını aşıp aşmadığını anlamak için farazi olarak terekeye eklenir. Saklı payların ihlal edilmiş olduğu belirlenirse bu pay miras payından mahsup edilir. Çeyiz ve iş kurma sermayesi olarak mirasçıya yapılan kazandırmalar kural olarak miras bırakan aksi iradeyi ortaya koymadıkça denkleştirmeye tabi olduğu kabul edilir. Yani o kazandırma mirasçının miras payına ek olarak yapılmamıştır, mahsuben yapılmıştır.
Yasal mirasçılık hakkında yazımız : http://fatmatugcebilgin.av.tr/2020/07/23/yasal-mirascilik/
BİLGİN HUKUK BÜROSU
ARABULUCU AVUKAT FATMA TUĞÇE BİLGİN
terekenin hesaplanması, miras hukuku, miras avukatı, miras avukatı istanbul