ARABULUCULUK NEDİR?
Arabuluculuk nedir, arabulucu kimdir?
Arabuluculuk köklü bir geçmişi olan, hemen hemen her coğrafyada farklı formlarda kendini göstermiş olan bir uyuşmazlık çözüm biçimidir. Tarafsızlığına ve otoritesine güvenilen bilge özelliklerine sahip bir kişi tarafından sorunların çözüldüğü geleneksel yöntemler günümüzde de uygulanmaktadır.
Arabuluculuk, 6325 sayılı kanun ile hukuk hayatımıza girdi ve 22.06.2013 tarihi itibariyle ihtiyari olarak uygulanmaya başlandı. Bir uyuşmazlığın arabuluculuk ile çözülmesi için öncelikle tarafların üzerinde tasarruf edebileceği, arabuluculuğa elverişli bir konu olması gerekmekte.
Arabuluculuğun hukuk düzenimize getirilmekteki amacı her ne kadar yargının iş yükünü hafifletmek olarak görülse de; en nihayetinde çok önemli bir amaca daha hizmet etmektedir: Toplumsal barış, toplumsal uzlaşı kültürü oluşturmak.
Gerçekten de tarafların aralarında ortaya çıkan bir uyuşmazlığın giderilmesi için, en tabii hak arama yolu olan yargıya başvurulması halinde taraflar iyice kutuplaşmakta, gerilmekte ve kimi zaman hukuk zemininde birbirlerine karşı savaş ilan etmektedir. Bu süreçte yapılan dava ve avukat masrafları ve ayrıca hakka ulaşmak için kaybedilen zaman her iki taraf için de zararlara sebep olmakta.
Arabuluculuğun yargıya oranla avantajları ve özellikleri nedir?
Arabuluculuğun tarafları uzlaşmaya teşvik eden en önemli özelliği hak temelli değil, menfaat ve ihtiyaç temelli olmasıdır. Yani arabuluculuk müzakereleri kimin haklı olduğundan ziyade tarafların ihtiyaçlarını gidermeye yöneliktir. Bu sebeple; dilimize İngilizce’den geçen ‘win win’ karşılığı olarak kazan-kazan ilkesinin arabuluculukta hakim olduğu söylenmektedir. Kanuni haklar üzerinden değil, karşılıklı kaygı ve çıkarlar üzerinden konuşulur, her iki tarafın da kazançlı çıkacağı şekilde bir uzlaşıya varılmaya çalışılır.
Bir uyuşmazlığın arabuluculuk yolu ile çözümlenmek istenmesinin en önemli sebeplerinden biri de gizlilik ilkesinin olmasıdır. Aksi kararlaştırılmadıkça, arabuluculuk faaliyeti esnasında elde edilen bilgilerin delillerin karşı tarafla veya üçüncü kişilerle paylaşılması ve arabuluculuk sürecinde hazırlanan belgeler ve süreçte yapılan açıklamaların anlaşmaya varılamaması hâlinde yargısal yollarda delil olarak kullanılması mümkün değildir. Özellikle tanınan büyük şirketler, yargısal sürecin aleni olması sebebiyle ticari itibarlarının zedelenmesinden kaygı duyarken, arabuluculuk sürecinde böyle bir risk söz konusu olamaz. Tarafların gizlilik ilkesini ihlal etmesi halinde hapis cezası yaptırımı söz konusudur.
Önemli avantajlardan biri de, zaman. Tarafların uzlaşma ihtimali varsa, arabuluculuk müzakereleri ile uyuşmazlığın çok kısa sürede çözümlenmesi mümkün olmaktadır. Çünkü taraflar yüz yüze karşılıklı olarak oturmakta, birbirlerinin yüzüne bakarken kendi hatalarını kabullenme veya empati kurabilmelerine imkan tanınmış olmaktadır. Tabi arabuluculuk müzakereleri yalnızca vekiller vasıtası ile yürütülürse yine bu ihtimal zor olmaktadır. Bu sebeple çoğunlukla asillerin de müzakerelere katılımı sağlanmaya çalışılmaktadır.
Arabulucu hakim gibi karar verir mi? Arabulucu bir tarafı tutar mı?
Yargıdaki gibi emredici bir düzen, otorite yoktur, taraflar tamamen iradidir. Arabulucu hakim gibi karar verici değildir, sorularla tarafları çözüme ulaştırmaya çalışır veya önerilerde bulunur. Arabulucu görevini yaparken herhangi bir tarafa hukuki tavsiyede bulunamaz, tamamen tarafsız ve bağımsızdır. Bu sebeple herhagi bir baskı altında olmaksızın tarafların özgür iradeleri ile bir sonuca varmaları mümkündür.
Yine ekonomik olması da arabuluculuğun yargıya oranla avantajlarından biridir. Harçlar, giderler, bilirkişi ücretleri, keşif masrafları, avukatlık ücretleri derken senelerce süren yargılama sonucunda, bu masrafların da yine taraflardan biri veya kabul-red oranına göre her ikisi tarafından da karşılanması gerekmektedir.
Elbette her uyuşmazlığın arabuluculuk yolu ile çözümlenmesi mümkün değildir. Taraflardan birinin hiç bir suretle anlaşmaya yaklaşmaması veya her ikisinin de haklılığına sonuna kadar inandığı durumlarda yargıya başvurmaktan başka yol kalmamaktadır.
Arbulucu taraf tutar mı, arabulucu kimdir ? ümraniyede avukat arayanlar Avukat Fatma Tuğçe Bilgin ile iletişime geçebilirsiniz.